Rond windmolens is nogal wat te doen. Op veel plaatsen gaan de hakken in het zand. Dat het ook anders kan, zien we bij deze projecten waarbij burgers zelf het heft in handen hebben genomen en daarmee veel draagvlak hebben gecreëerd.
Energiecoöperatie WPN (WindPower Nijmegen)
Aanvankelijk was niemand er blij mee, maar sinds december 2016 draaien er bij Nijmegen 4 windmolens van elk 2,5 MW en een tiphoogte van 150 meter. In recordtijd verkocht Energiecoöperatie WPN voor € 2 miljoen aandelen aan 1.013 coöperatieleden, waarna het project van start ging. Alle leden ontvingen in 2018 voor het eerst 7% rendement. Direct omwonenden kregen een financiële tegemoetkoming, en een nabijgelegen dorp, een wijk en 2 buurtschappen maken aanspraak op geld uit een omgevingsfonds, waaruit in 2018 al € 24.000 werd verdeeld over 7 projecten, waaronder glasvezel en een jaarlijks wijkfeest. In overleg met de omwonenden is de regeling voor het voorkomen van slagschaduw verbeterd. In de buurt die eerst fel tégen de windmolens was, is een vereniging gevormd voor de aanleg van een zonnepark met 11.000 zonnepanelen in 2021, deels betaald uit de vergoeding voor de molens. Zo zijn tegenstanders ware supporters geworden.
Dorpsmolen van Friese stichting De Molen
Inwoners van de Friese dorpen Reduzum, Friens en Idaerd richtten stichting De Molen op waaraan ze samen 225.000 gulden leenden voor 10 jaar. Met een aanvullende lening en subsidie kwam er in 1994 een 36 meter hoge windmolen. Die kostte 550.000 gulden en zou zo’n 400.000 kWh per jaar opwekken. Het doel was om de opbrengst van de molen te investeren in de verduurzaming van de 3 dorpen. Dat is gelukt. Er zijn vele projecten gefinancierd, waaronder zonnepanelen op school en sportaccommodaties, alle huishoudens 1 ledlamp (in 2008 een novum), een nieuwe schoolbus, ledverlichting bij het sportveld, een bijdrage voor isolatie van de sportkantine en 2 dorpshuizen, en hulp aan bewoners bij verduurzaming met als resultaat 2.700 panelen en zo’n 30 warmtepompen. Na 20 jaar was de molen toe aan pensioen en wilden de dorpelingen een nieuwe, maar de provincie lag 6 jaar dwars. Anno 2021 is nog steeds niet zeker of de nieuwe molen er komt. In ieder geval heeft de molen het wij-gevoel versterkt en gezorgd voor bewustwording bij de inwoners.
Grootste burgercoöperatie: Krammer
Het Zeeuwse windpark Krammer is om meerdere redenen uniek. Het is het grootste coöperatieve burgerinitiatief van Nederland: de ruim 4.000 leden van de twee burgercoöperaties Zeeuwind en Deltawind hebben het initiatief genomen om dit windpark op en rondom de Krammersluizen op Schouwen-Duiveland te ontwikkelen, en dat volledig voor eigen risico. In 2019 zijn 34 windturbines met een totaalvermogen van 102 MW in gebruik genomen. De opbrengst is voldoende voor omgerekend 100.000 huishoudens. Dat zijn er zo veel dat er voor een andere bestemming is gekozen: bijzonder is dat de stroom zonder tussenkomst van een energiebedrijf naar 4 multinationals gaat. De coöperaties zijn voor 60% eigenaar. Ze hebben bedrijven bereid gevonden om het project mee te financieren, en de regio participeert via een obligatielening. Van elke opgewekte MWh gaat € 0,50 naar een Windfonds en dit brengt jaarlijks zo’n € 150.000 op. Hiermee worden weer nieuwe duurzame projecten ontwikkeld en krijgen omwonenden binnen 2½ kilometer van het windpark een tegemoetkoming in hun groene-stroomrekening. Op veel woningen zijn zonnepanelen geplaatst. Ook uniek is dat via camera’s op de turbines te zien is of er roofvogels zoals zeearenden in de buurt zijn, en als dat zo is, worden de molens stilgezet. Verder ondersteunt het windpark de pilot ‘Carbon farming’ van 15 lokale boeren die elk 30 tot 40 ton CO2 in de bodem vastleggen.
Coöperwiek in Neer, Limburg
De Coöperwiek is de middelste van 5 windmolens van Windpark Neer in Limburg. De molen met een tiphoogte van 144 meter heeft een vermogen van 2,5 MW en levert sinds 2015 zo’n 4,5 miljoen kWh per jaar voor zo’n 1.500 huishoudens. De windmolen is gestart als prachtige vorm van samenwerking tussen 3 burgercoöperaties: Meerwind, de Windvogel en Zuidenwind. Met de opbrengsten is voor de omwonenden glasvezel aangelegd en zijn ook weer 4 nieuwe windprojecten gerealiseerd. Zo versnelt de Coöperwiek de energietransitie.
