Er is een Woonakkoord gesloten door meer dan 20 partijen, waaronder alle verhuurders en vele bouw- en investeringspartijen. Ze willen de komende 10 jaar elk jaar 100.000 nieuwbouwwoningen afleveren. Ze beloven dat dit gasloze woningen zijn. Hopelijk krijgen ze ook allemaal daken met minstens 20 zonnepanelen, opdat ze zo veel mogelijk energieneutraal zullen zijn. Dat zet veel zoden aan de dijk.
Bouwmaterialen die CO2 vastleggen
Behalve dat ze energieneutraal zijn, maakt het ook uit waar woningen van worden gemaakt, want bij veel producten gaat het maken ervan gepaard met veel uitstoot van broeikasgassen. Denk aan beton en cement en aan isolatiemateriaal van fossiele oorsprong. Het wordt tijd dat we ook kijken naar de embedded energy: de hoeveelheid energie die het heeft gekost om producten te maken. Vanwege die manier van kijken is een ‘theemuts’ van extra dak en muren om een bestaande woning heen niet heel duurzaam, want daarmee gebruik je onnodig materialen voor een schil om een huis.
Het kan zelfs positief uitwerken om bouwmaterialen te gebruiken waarin koolstof (uit CO2) opgeslagen ligt. Hout, hennep en vlas zijn bouwmaterialen die positief bijdragen doordat ze langjarig koolstof vastleggen. Het is een vorm van negatieve emissies, zolang je ze niet later alsnog verbrandt. Hennep heeft de voorkeur, omdat het veel sneller groeit. Woningen gemaakt van hout, houtbouw of van hennep veroorzaken niet de uitstoot die een huis veroorzaakt dat gemaakt is van beton en cement. De uitstoot van beton had in 2014 in de hele keten een klimaatimpact van 3,5 Mton CO2 (dat is 1,7% van de Nederlandse nationale emissie) (bron).
Natuurinclusief bouwen
Het is goed om bij nieuwbouw altijd tuinen aan te leggen als groen-blauwe aders door een wijk, voor veel biodiversiteit en optimaal watermanagement. Bij natuurinclusief bouwen houdt men ook rekening met soorten als vogels en vleermuizen. De opdrachtgever moet dat wel expliciet benoemen en eisen, want het is niet de natuurlijke neiging van de meeste projectontwikkelaars om daar rekening mee te houden.
Voorstel: oude VROM-norm in ere herstellen voor 75 m2 groen in de buurt per woning
Om meer CO2 op te slaan en om te verkoelen, en voor een leefbare omgeving die makkelijker overtollig water opneemt, zou het goed zijn als bij nieuwbouw de oude VROM-norm weer gehanteerd wordt. Dit betekent dat voor elke woning die gebouwd wordt, in de buurt 75 m2 aan groen wordt gerealiseerd (exclusief de tuinen, het gaat dus om groen in de buurt). Dat kan ook een invulling geven aan het Klimaatakkoord waarin staat dat er ‘meer bos’ moet komen, maar dat is niet geconcretiseerd.
Hout, hennep en vlas zijn bouwmaterialen die positief bijdragen doordat ze langjarig koolstof vastleggen.
Bouwen met hennep
Het gebruik van beton in de Nederlandse bouw leidt tot ruim 2 Mton aan CO2-uitstoot. Dat kan anders, want sinds kort is het mogelijk om in grootschalige woningbouwprojecten beton te vervangen door hennepbeton. Dat laat de Groningse pionier Dun Agro zien. Op de foto staat zo’n hennephuis. Dun Agro kan met de huidige fabriek en met 1.100 hectare landbouwgrond jaarlijks 500 prefab hennepwoningen realiseren. En opschalen is mogelijk.
Het klimaat is zeer gebaat bij bouwen met hennep. Deze plant neemt tijdens het groeien per hectare 13,5 ton CO2 op. En deze CO2 blijft opgeslagen tijdens de hele levensduur van het huis. Een hennephuis heeft daardoor een negatieve CO2-footprint. 1.000 hectare hennep verwerkt in de bouw betekent 0,01 Mton vastgelegde CO2 plus de besparing van niet-gebruikt beton.
Hennep heeft nog meer voordelen. Lokale boeren kunnen het verbouwen. De plant is een bodemverbeteraar en is geschikt als tussengewas en de teelt stimuleert de circulaire economie.
De overheid kan dit ondersteunen door het gebruik van duurzame materialen te stimuleren. Bijvoorbeeld met een CO2-toeslag of door bij eigen aanbestedingen voorrang te geven aan het bouwen met hennep. Dat hoeft niet alleen bij huizen, ook isolatie met hennep is goed mogelijk, en het is zelfs geschikt voor betonblokken, fietspaden en wegen.
Meer bomen en planten
Bomen nemen CO2 op, verkoelen en hebben een positief effect op de leefomgeving en de volksgezondheid. Het is verstandig als gemeenten bomen opnemen bij het ontwerpen van nieuwbouwplannen. Ook in de bestaande bouw kan er nog veel meer groen bij. Zie de acties van Meer Bomen Nu, waar gemeenten gratis bomen kunnen krijgen en ook zelf actief bomenhubs kunnen aanwijzen die gratis bomen aan bewoners uitdelen. Daarnaast zijn er organisaties die acties voor onttegelen op poten zetten. Als iedereen 2 m2 van zijn of haar tuin weer groen maakt, krijgen we er een gebied ter grootte van de Veluwe bij!
Nieuwe duurzame woonvormen
Er zijn steeds meer mensen die willen ‘ontspullen’ en die kleiner, maar groener willen wonen. Er is een groeiende markt voor tiny house-parken met voedselbossen. Een ander idee is wooncommunities opzetten op het platteland op de plek van lege stallen, met een mix van senioren en jongeren. Dat verkleint ook de kloof tussen boer en burger (zie ook 6. Landbouw en Natuur). Zo zijn er initiatieven als Het Levende Gebouw en De Levende Tuin.
Living Lab de Loskade
Op het voormalige Suikerunieterrein in Groningen wordt gewerkt aan de woningen van overmorgen, met materialen die waar mogelijk circulair zijn. Het meeste wordt in eigen fabriek gemaakt. Door slimme materiaalkeuze en productiemethoden en het beperkte transport wordt veel CO₂bespaard.
Groen dak onder de zonnepanelen
Onder zonnepanelen kun je heel goed een groen dak aanleggen. Dat helpt, want groen verkoelt, en zonnepanelen doen het in de zomer beter als het dak niet te warm wordt. Groene daken leiden dus tot minder gebruik van airco’s met schadelijke F-gassen en tot minder energieverbruik. En ze zorgen ervoor dat zonnepanelen meer energie geven. Daarnaast leiden groene daken tot minder rioolkosten, want ze vertragen de regenafvoer. Groene daken zijn er in vele soorten en maten. Het ene doet meer voor biodiversiteit dan het andere.
